Λιβαδειά/Μονή Οσίου Λουκά

Με τον καιρό το περασμένο σαββατοκύριακο να θυμίζει περισσότερο άνοιξη παρά τα τέλη του φθινοπώρου που διανύουμε, το να πάμε εκδρομή και να φύγουμε έστω και για λίγο εκτός πόλης, ήταν μονόδρομος. Η επιλογή αυτή τη φορά ήταν η περιοχή της Λειβαδιάς και τα περίχωρα, που από την Αθήνα φτάνει κανείς μέσα σε δύο ώρες περίπου μέσω Εθνικής Οδού Αθηνών Λαμίας, έχοντας διανύσει περίπου 150 χλμ.

Η Λειβαδειά, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βοιωτίας μετά τη Θήβα, βρίσκεται βορειοδυτικά της Αθήνας και στους νεοέλληνες είναι γνωστή για το περίφημο σουβλάκι (καλαμάκι από χοιρινό), την ποδοσφαιρική ομάδα του Λεβαδειακού και τα Σαράντα Παλληκάρια από το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι. Δεν είναι όμως μόνον αυτά τα χαρακτηριστικά της πόλης που μένουν στη θύμησή μας. Η Λειβαδειά είναι μια πόλη με έντονο το χρώμα του παρελθόντος, αφού η ρυμοτομία της είναι ακόμα ακανόνιστη και οι δρόμοι για τον ανήξερο επισκέπτη μοιάζουν δαιδαλώδεις και κακοτράχαλοι, χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο πόλεως. Η μοντέρνα αρχιτεκτονική συνυπάρχει με τα παραδοσιακά κτίσματα των αρχών του 20ου αιώνα, ενώ ο πόλος προσέλκυσης στη πόλη είναι ο ποταμός Έρκυνας και οι περίφημες πηγές της Κρύας, μέσα στη παλιά πόλη.


Λειβαδειά - οι πηγές της Κρύας, images by Marialena, 2009

Πέριξ του ποταμού στη περιοχή του κάστρου, έχει διαμορφωθεί ένας πλακόστρωτος πεζόδρομος από όπου οι πεζοί μπορούν να περπατήσουν στις όχθες του ποταμού και να χαζεύουν πως το νερό κυλά ανάμεσα από καταρράκτες νερόμυλους, μικρούς υδάτινους σχηματισμούς στις όχθες και να αντικρύσουν τα θεόρατα πλατάνια να έχουν πάρει ήδη το χρυσοπράσινο φαιό χρώμα του φθινοπώρου. Εκεί που βρισκόταν παλιά το Ξενία, διαπίστωσα μετά λύπης μου πως το τουριστικό περίπτερο που προσέφερε άπλετη θέα από τη κορυφή του πλατώματος, έχει πια καεί και έτσι οι επιλογές για στάση και ενατένιση του τοπίου στρέφονται πια, ένθεν του Έρκυνα. Μαγευτική η εικόνα της προτομής της Μούσας που ξεπροβάλλει μέσα από το νερό, όπως και στη συνέχεια αν προχωρήσει κανείς προς τα πάνω, θα δει και άλλες εικόνες του πάρκου, βαδίζοντας προς το βουνό.

Στις παρυφές του κάστρου βλέπουμε τις πευκόφυτες πλαγιές που στη συνέχεια γίνονται ιζηματοειδή πετρωματα που προβάλλουν με κλίση πάνω από το κεφάλι μας, ενώ στο βάθος ένα μικρό παρεκκλήσι, η παλαιά Μονή της Ιερουσαλήμ ξεπροβάλλει σκαρφαλωμένο ανάμεσα στα βράχια σε μεγαλο υψόμετρο. Η επιστροφή από τον ίδιο δρόμο, μας έφερε σε επαφή ξανά με τον ήλιο που μας ζέσταινε αρκούντως, μέχρι να καθήσουμε στον Νερόμυλο, για καφεδάκι (κακάο για την ακρίβεια, αλλά δεν είχε μπισκοτάκι στο πλάι) και ανασύνταξη δυνάμεων μέχρι να ξεκινήσουμε για την επόμενη στάση μας στο πρόγραμμα.

Στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε προς την Ιερά Μονή του Οσίου Λουκά μετά το Δίστομο, για την οποια εκτός από την ομορφιά του τοπίου εκεί, γνωρίζαμε ότι είναι ένα από τα τρια βυζαντινά μνημεία του 11ου αι. μ.Χ, εκτός από τη Μονή Δαφνίου και τη Νέα Μονή Χίου, που υπάρχουν ακόμα στον ελλαδικό χώρο και μάλιστα η συγκεκριμένη διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Με τον Ελικώνα στο βάθος να την περικλείει και τη Κοιλάδα των Μουσών να απλώνεται κατάφυτη στα πόδια της, η Μονή του Οσιου Λουκά χτίστηκε ως καστροπολιτεία με τείχη που την περιτοίχιζαν, για προστασία από τις επιθέσεις των εχθρών. Κατεβαίνοντας τα πλατιά πετρόχτιστα σκαλοπάτια, βρίσκεσαι στον περίβολο του μοναστηριού, όπου από τη μία πλευρά έχουν χτιστεί όμορφα νεοκλασσικά οικήματα, ενώ από την άλλη ο μεγάλος κήπος με τα αιωνόβια δέντρα, έχει θέα προς τη κοιλάδα των Μουσών και τον Ελικώνα στο βάθος. Στη μονή έζησε και μαρτύρησε ο Μητροπολίτης Σαλώνων Ησαίας, ο οποίος κύρηξε την Επανάσταση και πολέμισε τους Τούρκους μέχρι τελικής πτώσεως στα εδάφη της μονής.

Το κτιριακό συγκρότημα του Οσίου Λουκά, αποτελείται από το καθολικό που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αιμιλιανό, μαζί με την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που χτίστηκε ακριβώς δίπλα και συγκοινωνεί με τον κυρίως ναό. Η είσοδος στον Ναό σε αφήνει άφωνο, καθώς η μεσαιωνική αρχιτεκτονική είναι χαρακτηριστική. Οι τοιχογραφίες μαρτυρούν εποχές μεγάλου μεγαλείου, αφού λέγεται πως τη Μονή ίδρυσε ο αυτοκράτωρ Ρωμανός και εκεί βρίσκεται θαμμένος μαζί με την σύζυγό του. Την εκκλησία περιβάλλει ένα συγκρότημα κοιτώνων για τους μοναχούς και στο πίσω μέρος τα αναστηλωθέντα κτίσματα που υπάρχουν εκεί, ενώ στο χώρο φιλοξενείται και Μουσείο με τα ευρηματα ανά τους αιώνες της Μονής.

Η εκκλησία μας επεφύλασσε και μιαν έκπληξη, καθώς περπατούσαμε και προσπαθούσαμε να φανταστούμε τη μεγαλοπρέπεια στη διακόσμησή της και ό,τι έχει ακόμα διατηρηθεί σε καλή κατάσταση, όπως ο Θόλος και τα περίτεχνα σχέδια στις καμάρες, λίγο πριν μπούμε στον ναο της Παναγίας, αντικρύσαμε το σκήνωμα του Οσίου Λουκά, που όπως και στη περίπτωση του Οσίου Παταπιου στα Γεράνεια, το σκήνωμά του ευωδιάζει και έχει παραμείνει αναλοίωτο για 1000 χρόνια! Με την αίσθηση του δέους να μας συνεπαίρνει, βγήκαμε από τον κυρίως ναό και κατευθυνκαμε προς την πλευρά του κτιρίου, όπου ανακαλύψαμε την κρύπτη όπου φυλάσσονταν ο τάφος του Οσίου, όπως και των αυτοκρατόρων κτητόρων της Μονής, διακοσμημένη με τοιχογραφίες που μαρτυρούσαν το βάθος χρόνου στο οποίο δημιουργήθηκαν, με τις μορφές να ξεχωρίζουν με την τεχνοτροπία τους.


Μονή Οσίου Λουκά, images by Marialena, 2009

Έπειτα, βγήκαμε στην πίσω αυλή όπου υπήρχαν τα βοηθητικά κτίσματα, όπως το Βορδωνάριο (= σταύλος) και το Calefactorium με υποδοχές στη σκεπή για εξαερισμό και διοχέτευση των υδρατμών από τη σκεπή, που βρίσκονται σε φάση αναστήλωσης. Η θέα της κοιλάδας μέσα από τον ήλιο του μεσημεριού ήταν πραγματικά βάλσαμο για τα μάτια μας, που αντίκρυζαν την απεραντοσύνη του τοπίου και της φύσης της δαμασμένης από τον άνθρωπο πριν ξεπροβάλλει περήφανος ο Ελικώνας στο βάθος.


Μνημείο Θυμάτων Διστόμου

Φτάνοντας στο μαρτυρικό Δίστομο λίγο μετά, κάναμε μια στάση Φεύγοντας, στο Μνημείο των Θυμάτων της Σφαγής των Αμάχων κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, το 1944. Στο απέρριτο μνημείο, ήταν πραγματικά συγκλονιστικό να διαβάζω τα ονόματα και τις ηλικίες των θυμάτων στην επιτύμβια στήλη και να ανατριχιάζω στη σκέψη ότι η οργή των κατακτητών εξαντλήθηκε σε παιδιά ηλικίας τριών ετών μέχρι και γέρους πάνω από 70! Επειδή η ώρα του φαγητού είχε φτάσει, κατεθυνθήκαμε προς τον Καρακόλιθο, που εκτός από το Μνημείο των θυμάτων της Κατοχής, έχει και τις πασίγνωστες ταβέρνες για τσικνοφαγία με ντόπια κρέατα και τυριά.


Καρακόλιθος, μνημείο πεσόντων Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Εκεί γευτήκαμε νοστιμότατα ψητά της ώρας με φρέσκια σαλάτα, σε πολύ λογικές τιμές και τελειώνοντας φάγαμε και το απαραίτητο γιαούρτι με τη χαρακτηριστική ξυνή γεύση του παραδοσιακού και μέλι από τα βουνά της περιοχής! Όμως, η ώρα της επιστροφής είχε σημάνει και έτσι, ενώ το δειλινό είχε ήδη φτάσει ξεκινήσαμε να επιστρέψουμε στην Αθήνα, γεμάτοι από τις εικόνες που είχαμε αποκομμίσει κατά τη διάρκεια της ημέρας και με μόνη παραφωνία, τα διόδια που πλέον ξεφυτρώνουν κάθε τρεις και λίγο στην Εθνική Οδό μέχρι τη Θήβα και βέβαια τη κίνηση που όσο πλησιάζαμε προς την Αθήνα, πύκνωνε και μας θύμιζε πως δεν είμασταν οι μόνοι που θελήσαμε να απολαύσουμε τη λιακάδα εκτός των τειχών.

Marialena, 24/11/2009